Na wstępie należy zaznaczyć, że omówiono tutaj ogólne cechy psychiki Cavaliera, typowe dla rasy. Trzeba jednak pamiętać, że o ile charakter rasy jest „zaprogramowany” genetycznie, to przecież każde zwierzę jest osobną indywidualnością, poddaną różnym wpływom swego otoczenia i – w pewnych specyficznych przypadkach – może bardzo odbiegać od standardu.
Cavalier jest towarzyszem łagodnym, spokojnym, czułym, wrażliwym i… ciekawskim. Posiada niezwykłą łatwość adaptowania się do wszystkich sytuacji. Jest zwierzęciem, które przepada za byciem pieszczonym i niańczonym, ale równocześnie to psiak niewydelikacony i prawdziwy mały sportowiec.
Na spacerze uwielbia biegać, skakać i bawić się. W mieszkaniu staje się spokojny, cichy i nie wykazuje żadnych oznak nerwowości. Spędza czas śpiąc słodko na swoim ukochanym miejscu – rodzinnej kanapie…
Jak wszystkie prawdziwie wierne psy (a może nawet jeszcze ciut bardziej, niż większość z nich), Cavalier akceptuje bez szemrania każdą sytuację i każdy model życia, nie wymagając niczego, jeżeli tylko może przebywać blisko swego właściciela… W następstwie niezwykle silnego związku uczuciowego ze swoim ukochanym Panem (lub Panią), bardzo, bardzo ciężko znosi samotność, niewskazane jest więc pozostawianie go w domu na długie godziny bez towarzystwa (może to być inny piesek).
Pełen miłości, cierpliwości, pozbawiony agresji i złośliwości, tryskający życiem i chęcią do zabawy, łagodny, słodki, nieduży, zdaje się idealnym towarzyszem dla dzieci. Jedyne, na co trzeba uważać, to aby dziecko nie skrzywdziło psa…
Cavalier uczy się szybko i łatwo, chętnie daje sobą powodować. Nie wolno na niego krzyczeć – Caviś będzie przerażony i nie zrozumie, czego się od niego wymaga. Z tym maluchem wszystko i zawsze można osiągnąć poprzez czułość, spokój i łagodną perswazję. Doskonale nadaje się na pierwszego psa.
Godna podkreślenia jest stosunkowo mała szczekliwość przedstawicieli tej rasy. Zdarza się, iż podszczekują dopiero jako mocno podrośnięte szczenięta, często musza się tego uczyć od starszych psów…
Cavalier mieszkający w domu z ogrodem będzie miał prawdopodobnie (jak w podobnym przypadku pies każdej innej rasy) nieco silniej rozwinięty instynkt terytorialny. Biegając po posesji będzie oznajmiał pojawienie się obcych – jednak jego szczekanie ustanie natychmiast, gdy intruz się oddali.
Ponieważ ten mały spanielek nie ma w sobie krzty agresji, a przy tym pozbawiony jest lęku, bardzo ufny, przyjacielski w stosunku do całego świata, należy go pilnować i uważać, aby inny pies nie zrobił mu krzywdy. Powinno się zwracać uwagę zwłaszcza na duże i silne psy – nawet, jeżeli nie są agresywne, mogą niechcący zranić Cavisia w zabawie.
W domu Cavalier żyje bezkonfliktowo z psami innych ras, a także różnych innych gatunków zwierząt. Znane są przyjaźnie tych psiaków z kotami, fretkami, białymi szczurami…
W ciągu całego swojego życia – w wieku szczenięcym, dorosłym i jako staruszek – Cavalier powinien być zupełnie pozbawiony agresji. Słodycz to najbardziej charakterystyczna z jego cech – a jednak nie u wszystkich spanielków można ją odnaleźć… Przeważnie wynika to z faktu, iż niektórzy hodowcy, zupełnie nie rozumiejąc psychiki tej rasy, trzymają szczenięta w warunkach sprzecznych z jej naturą (np. w odosobnieniu, w kiepskich, niewygodnych psiarniach). Bywa też, że źle dobrany inbred owocuje fatalnym charakterem szczeniąt. Pamiętajmy – psiak tej rasy ma być pogodny, pozbawiony lęku, nawet cień agresji, jakakolwiek złośliwość czy nadmierna lękliwość oznacza wadliwy charakter. Takie zwierzę nie jest prawdziwym Cavalierem!
Różnic w charakterze między psem a suczką praktycznie nie ma. I jedno, i drugie jest równie słodkie, miłe i pełne uczucia. Niektórzy hodowcy sugerują, iż w starszym wieku suczki są nieco spokojniejsze, lubią swój komfortowy kącik na kanapie. Samce sprawiają wrażenie dłużej aktywnych i żwawych. Ale są to raczej predyspozycje czysto osobnicze, niezależne od płci. Zdarzają się „szalone” sunie i bardzo stateczne psy.
Charakter Cavaliera jest jednym z jego największych atutów – to idealny piesek do towarzystwa. Oby jego właściciele byli równie doskonali i kochający w stosunku do niego, jak on jest dla nich…